UX – co to jest i jak wykorzystać w projekcie

Zapewne każdy z nas zniechęca się, gdy dany produkt miał być intuicyjny, a okazuje się trudny w obsłudze. Podobnie jest ze stronami internetowymi – jeśli w danym miejscu napotkamy trudności, to już nie chcemy do niego wracać. Wolno ładująca się zawartość, problemy ze złym przekierowaniem czy nawet nieczytelny tekst potrafią skutecznie odstraszyć odwiedzających. I w tym miejscu wchodzi zespół UX – programiści specjalizujący się w myśleniu użytkownikiem. Czym jest UX, na czym polega ich praca i dlaczego są niezbędni w dobrym software housie?

Co to jest UX?

UX, a rozwijając skrót User Experience, to całość doświadczeń i wrażeń, jakich doznaje konsument podczas użytkowania danego produktu. Choć UX odnosi się do szerokiego spektrum branż – marketingu, elektroniki, automotive – to najczęściej mówi się o tym pojęciu w kontekście IT. Tutaj z kolei UX zestawia się z reguły z oprogramowaniem desktopowym oraz stronami internetowymi. Sama idea User Experience powstała w latach 70-tych XX wieku, wraz z produkcją pierwszych komputerów osobistych. Inżynierowie konstruujący PC zrozumieli, że to maszyna ma być przystosowana do człowieka, a nie człowiek do maszyny – szczególnie jeśli produkt ma docierać do mas. Połączenie dyscypliny inżynierii z psychologią poznawczą zaowocowało nową gałęzią: user experience design, czyli projektowanie doświadczeń użytkownika. Dziś jest to dyscyplina obecna w niemal każdej niszy biznesowej. Co ciekawe, pojęcie User Experience zostało opisane w normie ISO 9241 jako „postrzeganie i reakcje użytkownika wynikające z faktycznego lub przewidywanego użycia systemu, produktu lub usługi”.

User Experience w IT

Dla wielu osób świat rozwiązań informatycznych jest niezrozumiały, dość tajemniczy, a nawet nieco przerażający. Z tego też względu największe zapotrzebowanie na prostotę UX i rozwiązania przyjazne użytkownikom wykazuje właśnie branża IT. Już u podstaw projektu konieczne jest myślenie klientem: czy całość się szybko ładuje, czy strona jest atrakcyjna wizualnie, czy program się łatwo obsługuje, czy dany problem jest możliwy do rozwiązania przy użyciu konkretnej aplikacji. I choć projektantom czy deweloperom może wydawać się, że odpowiedź brzmi „tak”, to niezależnych i wiarygodnych wyników dostarczy dopiero zespół UX. Nieodłączną częścią badań w zakresie User Experience jest testowanie pewnej puli rozwiązań w grupie laików, osób niezwiązanych zawodowo z daną dyscypliną. Otrzymują oni kilka, czasem kilkanaście wariantów jednego elementu i oceniają poszczególne próby pod zadanym kątem. Przykładem może być chociażby animacja wysyłania wiadomości – jedne będą bardziej estetyczne, inne bardziej zrozumiałe, a jeszcze inne nie będą ani estetyczne, ani zrozumiałe.

Różnica między UX a UI

Skrótem często spotykanym obok UX jest UI, z angielskiego User Interface, czyli interfejs użytkownika. Sama nazwa nie różnicuje w zasadniczy sposób tych dwóch zadań, jednak specyfika stanowiska pracy mówi nieco więcej. Otóż celem UI designerów jest takie stworzenie przestrzeni do interakcji, by było estetyczne, uporządkowane i budziło pozytywny odbiór. Natomiast UX designerzy mają za zadanie tę estetykę opatrzeć dodatkowo walorem użytkowości i intuicyjności. Jest to oczywiście uproszczenie, ponieważ w pracy UI znajdziemy elementy UX-a (np. optymalizacja narzędzi nawigacji po stronie), a w pracy UX aktywny jest pierwiastek UI.  Istotne jest, by pracownik UI współpracował z UX-em, aby efekt końcowy był łatwy w obsłudze i ładny w odbiorze. Istotne jest, by efekt końcowy nie był zbieraniną kompromisów, a sumą synergii i atrakcyjnie opakowaną prostotą. Coraz częstszą praktyką w branży IT jest tworzenie zespołów mixed UX/UI, a nawet zatrudnianie osób kompetentnych tak w jednej, jak i drugiej dziedzinie. W dobrym software housie oraz przy ambitnych projektach nie może zabraknąć osoby odpowiedzialnej za User Interface oraz UX Design.

Jak wygląda praca UX Designera?

Jeśli ciekawi Was praca UX Designera lub zastanawiacie się nad tą niszą IT, musicie wiedzieć, że jest to w dużej mierze praca dla ludzi. Musicie więc wykazać się nie tylko znajomością aspektów technologii informatycznych, ale też empatią, wrażliwością, nieszablonowym myśleniem i przewidywaniem ludzkich zachowań. W pierwszym etapie projektuje się makiety i schematy interakcji, czyli tego, w jaki sposób ma działać i być wyświetlana strona lub zawartość aplikacji. Należy się zastanowić, jak użytkownik ma się dostać do poszukiwanej przez siebie zawartości i na jakie kategorie będzie podzielona treść. Nie ma jedynej słusznej ścieżki – trzeba znaleźć co najmniej kilka różnych kombinacji, które zostaną następnie przetestowane. Faza testów to drugi etap, w którym przedstawiasz przygotowane przez siebie rozwiązania użytkownikom. Ci z kolei testują je, oceniają użyteczność, prostotę i intuicyjność danego rozwiązania i na tej podstawie powstaje feedback pracy UX Designera. Komentarze dostarczone w trakcie testowania mogą również wpłynąć na strategię promocji i dystrybucji produktu, np. okaże się że produkt jest nie tylko łatwy w obsłudze, ale też szybko rozwiązuje problem. W końcu czas na trzeci etap, czyli wdrożenie najlepszego rozwiązania we współpracy z zespołem projektowym, grafikami, UI teamem i programistami. Szczegóły pracy mogą się zmieniać, wiele więc zależy od aktualnie tworzonego projektu.